آفت های دهانی
Aphthous Ulcers
آفتهای دهان
آفتهای دهانی زخمهای التهابی در مخاط دهان هستند که از جمله شایعترین ضایعات غیر تروماتیک می باشند . شیوع این زخمها بسیار بالا بوده و طبق آمار بین ۲۰٪ تا ۴۰٪ از افراد جامعه را درگیر میکند. طبق برخی داده ها میزان بروز این ضایعات در افراد غیر سیگاری و در قشری از جامعه که اوضاع اقتصادی و اجتماعی بهتری دارند بالاتر میباشد. در گروههای حرفه ای و دارای درگیریها و مسئولیتهای شغلی احتمال بروز بالاتری دارد .
علل رخداد و ریسک فاکتورها :
۱- استرسهای روحی و روانی
۲-تحریکات موضعی مکرر
از جمله این تحریکات میتوان به نامنظمی ها و برجستگی های دندانی و پروتزهای مصنوعی اشاره کرد . هرگونه دستکاری در حفره دهان جهت امور دندانپزشکی یا بیهوشی میتواند زمینه ساز باشد .
۳-عفونتهای میکروبی دهان
۴-بیماریهای سیستمیک زمینه ای
از جمله میتوان بیماری crohn ، بیماری بهجت ، حساسیت به گلوتن یا بیماری سلیاک ،بیماری ایدز ، بیماری کولیت اولسراتیو ،سندرم سوییت ،کمبود آهن و سایر کمبودهای مواد معدنی و ویتامینی را نام برد .
۵-داروها
مصرف برخی داروها با رخداد آفتهای دهانی مرتبط است . داروهای ضدالتهاب غیر استروییدی ، بتابلوکرها ، پتاسیوم کانال بلوکرها زمینه ساز هستند .
۶-حساسیتهای غذایی
مصرف برخی مواد غذایی زمینه ساز آفتهای دهانی است . شکلات ، آجیل و مغزها مثل گردو و فندق ، گوجه فرنگی ، ادویه جات دخیل هستند .
۷- سیکل ماهانه در خانمها
۸- علل ناشناخته
با وجود نقش عوامل ذکر شده در فوق هنوز علت خیلی از موارد آفتهای دهانی خصوصا انواع عود کننده دقیقا مشخص نیست .
نماهای بالینی :
بر اساس سایز زخمها دسته بندی آفتهای دهان به شرح زیر میباشد .
۱– آفتهای مینور
سایز حداکثر ۱ سانتی متر دارند و در اکثر موارد در نواحی قدامی دهان در مخاطات غیر کراتینه رخ میدهند . این نوع آفتها در حدود ۸۵٪ کل ضایعات آفتی دهان را شامل میشوند . دوره رخداد آنها بین ۷ تا ۱۰ روز طول میکشد و بدون برجای گذاشتن اثری بهبود مییابند .
۲- آفتهای ماژور
سایز این آفتها از ۱ سانتی متر بیشتر بوده و اغلب در نواحی خلفی تر دهان و حلق رخ میدهند و دارای دهانه عمیق با حدود مشخص و دردناک هستند و حدود ۶ هفته یا بیشتر ادامه دارند و خصوصا در افراد با ضعف سیستم ایمنی علایم و درد شدیدتر برای مدت طولانی تری ممکن است طول بکشد .
۳- آفتهای شبیه هرپس
این نوع شیوع کمتری داشته و از نظر ظاهری ضایعات منتشر با دهانه کم عمق و با سایز حدود ۲ میلیمتر ایجاد میکند که بسیار شبیه ضایعات ویروس هرپس است . در مقایسه با شایعات هرپس ، آفتها فاز اولیه وزیکولار را نداشته و درد بیشتری دارند و اغلب در سنین بزرگسالی شروع میشوند . در تمام اشکال بالینی آفت های دهان به دلیل رخداد التهاب در نسوج مخاطی ممکن است غدد لنفاوی گردن و زیر فک تحتانی متورم و دردناک و برجسته شوند و به شکل توده های گردن ظاهر شوند.
جهت اطلاعات کاملتر به مقاله توده های گردن مراجعه شود.
درمان آفت دهانی
بسته به سایز افت ها ، دفعات تکرار ، تعداد و شدت علایم درمان متفاوت است . در موارد محدود درمان علامتی شامل استفاده از ژل ها یا خمیر های موضعی به منظور کاهش درد و سوزش در همراهی با دهان شویه ضدعفونی کننده مفید است . در انواع شدیدتر کاربرد استروییدهای موضعی در همراهی با ضد دردها و سایر داروهای ضد التهاب موضعی نیاز خواهد بود . اگر علایم خیلی وسیع و با دوره های مکرر همراه باشد از کورتون خوراکی با دوره کوتاه میتوان استفاده کرد . تجویز کورتون داخل ضایعه برای انواع با سایز بزرگ و مقاوم به درمان کاربرد دارد . برخی موارد از داروهای سرکوب گر ایمنی می توان کمک گرفت .از جمله این داروها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
درمان و کنترل بیماریهای زمینه سایز و رفع تحریکات فیزیکی و عفونی دهان و رعایت بهداشت دهان و دندان بسیار مهم است . هرگونه ماده غذایی محرک باید حذف شود از جمله انواع ادویه ها و چاشنی های تند و ترشی جات و نوشیدنی های گازدار و …
کنترل استرسهای روحی و روانی بسیار اهمیت دارد . اختلالات هورمونی زمینه ساز و کمبودهای مواد مغذی باید مد نظر باشد .
