سرفه

Cough

بدون شک تمام افراد زمانی را به خاطر دارند که سرفه برایشان مشکل ساز بوده است . حدود 40% از مراجعات بیماران به کلینیک های پزشکی ،به دلیل مشکل سرفه است . شدت سرفه میتواند از انواع خفیف و با فاصله تا انواع مکرر و با تعداد زیاد متغیر باشد . در فصول مختلف از سال و در افراد با سنین مختلف امکان بروز دارد .

مکانیسم ایجاد سرفه

گیرنده های خاصی در بافت پوشاننده راه های هوایی فوقانی و تحتانی و به تعداد کمتر در اپیکارد قلب ، دیافراگم ، معده و مری وجود دارند که در اثر تحریک شدن با محرکها ، باعث ایجاد سرفه میشوند . هرچه شدت و مدت تحریک بیشتر باشد ،سرفه شدیدتر و طولانی تر رخ میدهد .

سرفه

تقسیم بندی انواع سرفه

در اکثر موارد سرفه را بر اساس طول مدت زمان آن به سه نوع دسته بندی میکنند :

  • نوع حاد که در آن علایم کمتر از 3 هفته ادامه مییابد
  • نوع تحت حاد که طول مدت علایم در آن بین 3 تا 8 هفته ادامه می یابد
  • نوع مزمن که در آن علایم بیشتر از 8 هفته وجود دارد .
سینوس

علل عمده ایجادکننده سرفه

  • عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی ( سینوزیت ، عفونت لوزه ها و حلق ، عفونت حنجره و ریه ها از عوامل شایع ایجاد کننده سرفه هستند. جهت مطالعه بیشتر به مبحث سینوزیت ، بزرگی لوزه ها ، گرفتگی صدا مراجعه کنید )
  • برونشیت مزمن و آمفیزم ریوی
  • آلرژی های تنفسی و بیماری اسم
  • رفلاکس اسید معده
  • اجسام خارجی راه هوایی
  • تومورهای حنجره و ریه ها و توده های فشارنده را هوایی در ناحیه گردن (وجود هر توده فشارنده در ناحیه گردن ازجمله تومورهای تیرویید و لنفوم ها و توده های مادرزادی بزرگ ، میتوانند باعث سرفه شوند . جهت مطالعه به مقاله توده گردن مراجعه شود )
  • بیماریهای شغلی و حرفه ای و صنعتی
  • آلودگی های هوا و محیط زیست
  • عوارض جانبی برخی داروها
  • بیماریهای قلبی و هورمونی و خود ایمنی
  • علل مادرزادی و تکاملی در کودکان
  • دیورتیکول زنکر در حلق
  • مصرف دخانیات و مواد مخدر

ارزیابی و روند تشخیص سرفه

شرح حال اولین و کلیدی ترین مساله در رسیدن به تشخیص درست است . سن و جنس بیمار ، کشیدن سیگار و مواد مخدر و مصرف الکل ، عوامل تشدید کننده و بهبود دهنده ، طول مدت علایم ،شدت علایم ، داروهای مصرفی ، سابقه جراحی یا هرگونه دستکاری راه هوایی ، کاهش وزن و تنگی نفس ، اختلال در بلع ، وجود ترشح پشت حلق و خلط خونی ، مسایل شغلی و محیط کار ، نگهداری  پرندگان و حیوانات دیگر باید کامل سوال شود . شرح حال پریدن جسم خارجی یا اسپیراسیون خصوصا در مورد کودکان بسیار مهم است . شرح حال بیماریهای قلبی یا هورمونی و خود ایمنی باید سوال شود .سابقه کانسر و شیمی درمانی و یا رادیو تراپی هم اهمیت دارد .

ارزیابی و روند تشخیص سرفه

پس از رسیدن به علت مسبب سرفه ، در مرحله درمان سعی در رفع آن میشود . کاربرد آنتی بیو تیک ها و انواع داروهای ضد التهاب و کاهنده تحریکات بسیار اختصاصی است . رفع عوامل تشدید کننده خصوصا در محیط اهمیت دارد .بیماریهای زمینه ای باید کنترل شود .کاربرد بخور با شدت کنترل شده ،جهت حفظ رطوبت راه های هوایی و ریه ها و تسهیل خروج ترشحات و جلوگیری از تجمع آنها در مسیر تنفس بسیار مفید است . از فیزیوتراپی ریه ها هم میتوان کمک گرفت .
کاهش آلودگی محیط با برقراری تهویه مناسب و پرهیز از دود سیگار و سایر محرکها مثل فضولات و پر پرندگان و موهای حیوانات خانگی مثل سگ و گربه باید مد نظر باشد . نگهداری گل و گیاه توصیه نميشود . داروهایی که جهت کاهش چسبندگی ترشحات راه هوایی کاربرد دارند ، بسیار مفید هستند .رعایت رژیم غذایی مناسب و غیر محرک اهمیت دارد .

کاربرد انواع اسپری و عطر های تحریک کننده راه هوایی بهتر است محدود گردد . در برخی افراد تغییرات دما میتواند باعث شروع سرفه شود به همین دلیل از تغییرات دما باید پرهیز کرد . در افراد دارای آلرژی، تمیز کردن مرتب محل کار و زندگی با کمک جارو برقی در کاهش علایم آلرژی تنفسی و همچنین رینیت آلرژیک بسیار مهم است ( جهت مطالعه بیشتر به مقاله رینیت آلرژیک مراجعه شود )
طیف گسترده ای از داروهای به شکل شربت یا اسپری جهت کاهش تحریکات مسبب در رفلکس سرفه ، امروزه کاربرد دارد .اختلالات مادرزادی و قلبی نیاز به مشاوره با همکاران سایر رشته ها دارد .
اجسام خارجی اسپیره شده باید خارج گردد .رفلاکس اسید معده باید درمان شود . تومورها درمان اختصاصی خود را نیاز دارند . در کل در روند درمان سرفه ممکن است نیاز به مشاوره با همکاران متخصص در سایر رشته ها باشد و این مشکل تنها به حیطه کاری رشته گوش و حلق و بینی مربوط نميشود .

دکتر روح انگیز صفی خانی

دکتر روح‌انگیز صفی خانی

جراح و متخصص گوش و حلق و بینی

دارای بورد تخصصی از دانشگاه تهران

عضو انجمن رینولوژی و جراحان سر و گردن

بازدید از مقالات