آبسه لوزه ها
Peritonsillar Abscess
در بیماران مبتلا به التهاب مزمن لوزه ها ، به دلیل ماهیت تکرار شونده ، احتمال رخداد آبسه اطراف لوزه زیاد است . اکثرا سابقه ای از عفونت و التهاب لوزه ها که کامل درمان نشده وجود دارد . بیماری در جوانان شایعتر است اما در هر سنی ممکن است رخ دهد . گاهی هیچگونه سابقه ای از التهاب مزمن لوزه ها وجود ندارد . اغلب مشکل به شکل یکطرفه دیده میشود اما گاهی موارد دوطرفه هم وجود دارد .
علایم و مشکلات بیماران دچار آبسه لوزه ها
بیماران با شکایت درد در ناحیه گلو و اختلال در بلع مراجعه میکنند . بزرگی لوزه ها اغلب دیده میشود ( جهت مطالعه بیشتر به مقالات اختلال بلع و بزرگی لوزه ها مراجعه شود )
آبریزش و بوی بد دهان و محدودیت در باز کردن کامل دهان وجود دارد .( به مقاله بوی بد دهان مراجعه شود )
گاهی تورم شدید بافتهای ناحیه حلق میتواند به اختلال تنفسی خواب و در موارد شدید تنگی نفس و شرایط حاد تنفسی منجر شود . مشکلات ایجاد شده در روند تغذیه ، در موارد شدید و طول کشیده میتواند منجر به کاهش مایعات و افزایش دمای بدن شود . در کودکان احتمال رخداد اورژانس حاد راه هوایی وجود دارد .
ارزیابی و تشخیص آبسه لوزه ها
در بدو مراجعه بیماران ، باید ابتدا به حال عمومی و سلامت کلی آنها توجه کرد . بیماران با حال عمومی بد که وضعیت تنفسی و تغذیه ای مناسبی ندارند ، باید ابتدا تصحیح شرایط کلی انها در اولویت قرار گیرد . در معاینه حلق ، تورم یک یا هردو لوزه و تغییر موقعیت قرارگیری آن دیده میشود . مسیر بلع و تنفس بسته به شدت تورم ، تنگتر از نرمال خواهد بود .
آبریزش از دهان و محدودیت بیمار در باز کردن کامل دهان وجود دارد . بافت لوزه ها ممکن است با اگزودا پوشیده شده باشد . مکان قرارگیری اوولا ( زبان کوچک ) از خط وسط جابجا میشود . بیمار ممکن است تب و دهیدراتاسیون داشته باشد . تنگی نفس بسیار اهمیت داشته و شرایط را حادتر میکند . گوش درد در همان سمت ممکن است وجود داشته باشد ( به مقاله گوش درد مراجعه شود )
اسپیره کردن با سرنگ راه تشخیصی ساده ای است که در بیماران دارای همکاری مناسب و با شرایط غیر حاد قابل کاربرد است . آزمایشات روتین جهت تکمیل بررسی ها ، خصوصا در بیماران بد حال تر که نیاز به بستری فوری دارند مفید است . در بیمارانی که شک به گسترش آبسه به فضاهای اطراف حلق و گردن وجود دارد ، سی تی اسکن یا MRI بسیار کمک کننده است .
درمان آبسه لوزه ها
در مورد روند درمان نظرات متغیر است . در شرایط حاد و در بیماران بد حال بستری و دریافت مایعات و آنتی بیو تیک های وریدی اهمیت دارد . کودکان چون همکاری مناسب ندارند، روند درمان پیچیده تری دارند . اگر شرایط اورژانسی نباشد ، اغلب میتوان با تجویز آنتی بیوتیک های تزریقی و خوراکی و ضد التهاب علایم اولیه را تا حدی کاهش داد و سپس بسته به میزان بهبودی در مورد اقدام به تخلیه آبسه تصمیم گیری کرد . جراحان تخلیه ابتدایی با سرنگ را به عنوان یک روش تشخیصی از سلولیت لوزه به کار میبرند .
جوابدهی به درمان اولیه با آنتی بیوتیک در مورد انواع خفیف که اکثرا به شکل سلولیت بافت لوزه ها هستند بهتر خواهد بود . اگر آبسه بسیار بزرگ باشد ، در برخورد اولیه تخلیه باید انجام گیرد که در صورت همکاری بیمار ، میتوان ان را در شرایط سرپایی انجام داد . برخی جراحان برداشت لوزه ها را همزمان با تخلیه آبسه در شرایط اتاق عمل انجام میدهند . یکسری از پزشکان به برداشت تاخیری لوزه ها معتقد هستند .
این دسته از همکاران معتقدند در شرایط اولیه ، التهاب منطقه ریسک عمل را بالا برده و خطرات جراحی بیشتر میشود و بهتر است در صورت نیاز به لوزه برداری این کار به مدت زمانی بعد از کاهش التهاب ناحیه موکول شود . رژیم غذایی مایعات و نرم بسیار به بیمار کمک میکند . در کودکان کلیه اقدامات در مورد تخلیه باید در شرایط اتاق عمل انجام شود .
دکتر روحانگیز صفی خانی
جراح و متخصص گوش و حلق و بینی
دارای بورد تخصصی از دانشگاه تهران
عضو انجمن رینولوژی و جراحان سر و گردن