گوش درد
Otalgia
گوش درد ، از علل شایع مراجعات به مراکز درمانی است . به دلیل ساختمان پیچیده و شبکه اعصاب متعدد که در آناتومی گوش در بخشهای خارجی و میانی دخیل هستند ، رخداد درد میتواند به دلایل بسیار گوناگونی باشد .
اعصاب زیر در شبکه عصب گیری ساختمان گوش نقش دارند :
- عصب 5 مغزی
- عصب 7 مغزی
- عصب 9 مغزی
- عصب 10 مغزی
- اعصاب گردنی دوم و سوم
اعصاب ذکر شده، با ایجاد شبکه پیچیده ، مسئولیت درک تحریکات مختلف عصبی را به عهده دارند .
علل ایجاد کننده گوش درد
با توجه به نقش اعصاب متعدد در عصب گیری گوش ، واضح است که تحریکات متعددی میتوانند زمینه ساز درد گوشها گردد .
به طور کلی گوش درد به دو دسته تقسیم میشود :
نوع اولیه که در آن عامل ایجادکننده درد ، اطراف گوش است .
نوع ارجاعی که در آن عامل ایجادکننده درد ، از مناطق اطراف گوش نیست .
از انواع اولیه گوش درد میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
- التهاب و عفونت پرده گوش
- عفونت حاد گوش میانی ( در اوتیت میانی درد علامت شایعی است . جهت مطالعه به مقاله اوتیت مراجعه شود )
- عفونت گوش خارجی ( درد شدید در عفونت گوش خارجی بسیار دیده میشود جهت مطالعه به مقاله عفونت گوش خارجی مراجعه شود )
- عفونت سلولهای هوایی ماستویید
- اختلال عملکرد شیپور استاش
- تجمع سرومن در گوش ( وجود سرومن یا جرم درون گوشها میتواند باعث ایجاد درد ، کاهش شنوایی ، وزوز گوش ، سرگیجه گردد ، جهت مطالعه بیشتر به مقالات
کاهش شنوایی ، وزوز گوش ، سرگیجه مراجعه شود ) - عفونت و التهاب لاله گوش
- وارد شدن ضربه به گوش
- التهاب و اختلال مفصل فک
- التهاب غده بناگوشی
- تورم و التهاب غدد لنفاوی اطراف گوش
علل گوش درد ارجاعی
- عفونتها و مشکلات دندانها و لثه ها
- التهاب و عفونتهای حنجره
- عفونت و التهاب لوزه ها و حلق
- التهاب در زبان و حفره دهان
- میگرن
- سینوزیت
- التهاب تیرویید
- مشکلات مهره های گردنی
- فتق مری و رفلاکس اسید معده
- عفونتها و التهابات ناحیه گردن
- توده ها و اجسام خارجی مری و حلق و حنجره
- جراحی های ناحیه دهان و لوزه ها
- عفونتها و التهابات پوستی عصبی مثل تب خال
- التهاب ریشه های عصبی یا نورالژی
تشخیص علت گوش درد
با اخذ شرح حال از بیمار میتوان در کشف علت گوش درد به نکات کلیدی رسید . سن و جنس بیمار ، طول مدت شروع علایم ، شدت و دفعات تکرار ، عوامل تشدید کننده و کاهنده درد ، همراهی درد با علایم دیگر از قبیل ترشح از گوش ،سرگیجه ، خارش گوش ، کاهش شنوایی ، وزوز ، عدم تعادل ، باید مد نظر باشد .
سابقه مسافرت اخیر ، رفتن استخر یا دریا یا سونا ، صعود به ارتفاع ، غواصی، دستکاری گوش با هر وسیله خارجی مثل گوش پاکن ها ، شستشو یا ساکشن گوش ، عمل جراحی قبلی باید سوال شود . ( در موارد وجود جسم خارجی در گوش ، درد بسیار محتمل است . جهت مطالعه به مقاله اجسام خارجی مراجعه شود )
سابقه بیماریهای خاص و رخداد ضربات باید سوال شود . در معاینه گوشها و مناطق اطراف باید ابتدا معاینه شوند .معاینه مناطق دیگر که به عنوان نواحی عامل گوش درد ارجاعی ، معرفی شدند بسیار اهمیت دارد ، از روشهای تشخیصی پاراکلینیک در صورت نیاز میتوان کمک گرفت .
نکته بسیار جالب در مورد گوش درد
در بیماران با سابقه رخداد سکته قلبی ، گاهی ،درد گوش و ناحیه فک و گردن از علایم اولیه ، بوده است که عصب گیری پیچیده گوش و تداخلات آن با نواحی خاصی از قلب و قفسه سینه ، میتواند آن را توجیه کند ،
درمان گوش درد
در بررسی بیماران اغلب علت درد مشخص خواهد شد . در انواع اولیه گوش درد ، رفع مشکلات ناحیه باعث رفع درد خواهد شد . در نوع ارجاعی ممکن است مشاوره با سایر همکاران و بررسی های تکمیلی نیاز باشد . اسیبهای حاصل از تروما و دستکاری ها ، گاهی نیازمند مداخلات جراحی است . کاربرد ضد التهاب ها آنتی بیو تیک ها و مسکن ها در موارد خاص مفید است . بعد از جراحی های ناحیه لوزه ها و حلق و همچنین بعد از کارهای دندان پزشکی ، رخداد درد گوش بسیار شایع است و اغلب با کاربرد مسکن ها به مرور زمان بهبود خواهد یافت .
اجسام خارجی و سرومن ، باید از کانال گوش خارج گردند . یکی از دلایل شایع گوش درد ، دستکاریهای مکرر توسط خود بیمار است که باعث تحریک کانال گوش و درد آن میگردد .
در صورت وجود التهاب و آرتروز مفصل فک ، باید به بیمار توصیه کرد ، از جویدن مواد غذایی سفت ، خودداری کند . اگر مهره های گردنی ، دچار مشکلاتی از قبیل آرتروز ، دنده گردنی ، دیسک مهره ای باشند ، مشاوره با همکاران متخصص جراحی ستون فقرات باید انجام گردد .
استفاده طولانی مدت از وسایل کمک شنوایی ، انواع هد ست و محافظ های گوش ، نیز میتواند از علل گوش درد باشد و باید به بیماران در مورد طول مدت استفاده از آنها هشدار داد .
دکتر روحانگیز صفی خانی
جراح و متخصص گوش و حلق و بینی
دارای بورد تخصصی از دانشگاه تهران
عضو انجمن رینولوژی و جراحان سر و گردن