اختلالات تنفسی خواب

مشکلات تنفسی در طی خواب یکی از شایعترین علل مراجعه افراد به مراکز درمانی است . تنفس صدادار یا خرخر در بین مردان حدود ۴۰% و در زنان حدود ۲۰% شیوع دارد .قطع تنفس حین خواب یا آپنه انسدادی خواب به مواردی گفته میشود که تعداد ۵ مورد یا بیشتر قطع تنفس یا کاهش میزان تنفس یا تلاش شدید تنفسی در طی یک ساعت از خواب اتفاق بیفتد . در این موارد وجود خواب آلودگی شدید روزانه ،بیدار شدن ناگهانی با نفس نفس زدن ، نگه داشتن تنفس ، خرخر شدید و بلند و حالاتی شبیه به اسپیراسیون یا ورود جسم خارجی به ریه ها دیده میشود .

علایم و نشانه ها ی اختلالات تنفسی خواب :

انجمن علمی علوم خواب بر اساس شدت علایم بسته به تعداد موارد قطع تنفس در طی یک ساعت از سیکل خواب مشکل اختلال تنفسی خواب را به سه نوع تقسیم کرده است :
۱- نوع خفیف که 5 تا 15 مورد قطع تنفس در عرض یک ساعت خواب وجود دارد.

۲ – نوع متوسط که تعداد 15 تا 30 مورد قطع تنفس در یک ساعت خواب وجود دارد .

۳-نوع شدید که تعداد 30 مورد یا بیشتر قطع تنفس در طی یک ساعت از سیکل خواب وجود دارد .

• افزایش وزن 
• چاقی
• مصرف الکل
• مصرف داروهای خواب آور

می تواند تشدید کننده آپنه انسدادی خواب باشد .

عوارض آپنه انسدادی خواب :

در بررسی هایی که ضمن تحقیقات انجام گرفته مناطقی که در مسیر تنفس اکثرا دچار انسداد میشوند به ترتیب شیوع شامل موارد زیر است :

• بینی از جمله علل اختلال تنفسی خواب انسداد بینی به دلیل انحراف  تیغه بینی میباشد. جهت مطالعه به مقاله انحراف تیغه بینی مراجعه شود.
  
• کام
  
• هیپوفارنکس ( حلق)
  
• لارنکس (حنجره)

بررسی های تشخیصی

گرفتن شرح حال دقیق خصوصا در مورد وضعیت تنفسی حین خواب و بیماریهای زمینه ای بسیار مهم است . در معاینه باید وزن و قد و BMI و فشار خون حتما چک شود . اندازه و قطر گردن بسیار اندکس مهمی است . سایز و موقعیت فک فوقانی و تحتانی باید مد نظر باشد .بینی از نظر دفورمیتی ها و مسیر تنفسی درون آن باید دقیق چک شود .وجود انحراف ،پولیپ یا هر توده دیگر ، التهاب مخاطی ، بزرگی شاخکهای بینی، وجود ترشح بینی باید چک شود .در حفره دهان ، سایز لوزه ها ،بلندی کام و زبان کوچک و برجستگی قاعده زبان باید مد نظر باشد .
موقعیت استخوان هیویید در گردن و نحوه قرارگیری فک و دندانها روی همدیگر اهمیت دارد .فرم کلی بدن بیمار و وجود هرگونه ناهنجاری ظاهری در آن اهمیت دارد .از روشهای تشخیصی شامل اندوسکوپی فیبراپتیک برای بررسی راه هوایی می توان کمک گرفت .CT اسکن و MRI بسیار کامل آناتومی راه هوایی را نشان می دهند. اختصاصی ترین راه تشخیص آپنه انسدادی خواب انجام تست خواب یا پلی سومنوگرافی است .

درمان

در هر بیمار بسته به مشکلات زمینه ای و عوامل تشدید کننده سعی میشود مسائل مسبب در صورت امکان رفع گردد .درمان بیماریهای قلبی و ریوی و متابولیک همراه بسیار اهمیت دارد .در تمام بیماران ابتدا باید از روشهای کمتر تهاجمی شروع کرد .در بیماران دارای وزن اضافی ، کاهش وزن بسیار موثر است .درمان رفلاکس اسید معده باید مد نظر باشد .
استفاده از وسایلی که در طول خواب به باز ماندن مسیر تنفس کمک میکند در مواردی کاربرد دارد که از جمله این وسایل به موارد زیر میتوان اشاره کرد :
۱-فشار مثبت تنفسی (CPAP)
۲- ابزارهای دهانی
۳-باز نگهدارنده های بینی

در برخی بیماران از اسپری های بینی از قبیل کورتونها و ضد احتقان ها برای رفع آلرژی یا احتقان که سبب انسداد مسیر بینی شده می توان کمک گرفت ولی برای سایر بیماران مفید نیست . اگر درمانهای ابتدایی و ساده بی فایده بود خصوصا در موارد شدید بسته به هر بیمار تصمیم در مورد جراحی گرفته خواهد شد .

از جمله درمانهای جراحی میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

۱-جراحی هایی که انسداد های بینی را رفع میکنند از قبیل تصحیح انحراف بینی ، برداشت پولیپ ها و شاخکهای بزرگ و لوزه سوم
۲ – جراحی های تصحیح کننده کام و زبان کوچک
۳-جراحی های تصحیح کننده حلق و حفره دهان
۴-جراحی های تصحیح کننده حنجره و نای
۵-جراحی های تصحیح کننده موقعیت فک فوقانی و تحتانی

نکته مهم

در کودکان شایعترین علت آپنه انسدادی خواب بزرگی لوزه های حلقی و لوزه سوم است که با علایمی از قبیل خرخر شدید و شب ادراری و دندان قروچه می تواند همراه باشد که با جراحی برداشت لوزه ها به خوبی قابل درمان می باشد .بزرگی لوزه ها در موارد رخداد عفونت و التهاب و ابسه علایم انسدادی شدید تری ایجاد می‌کند که گاهی در موارد بسیار شدید باعث بسته شدن کامل مسیر تنفس شده و به اقدامات اورژانسی نیاز پیدا می‌کند . جهت مطالعه کاملتر به مقاله بزرگی لوزه ها مراجعه شود .